Kaart (cartografie) - Koudum

Koudum is een dorp in de gemeente Súdwest-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland.

Het ligt ten ten zuidoosten van Hindeloopen, ten zuidwesten van It Heidenskip, ten noordwesten van Oudega en ten noordoosten van Hemelum. De dorpskern ligt tussen het Jan Broerskanaal, de Koudumervaart en de N359.

In telde het dorp inwoners. Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Bovenburen, Galamadammen en Grote Wiske. Hoewel het bekend staat als een watersportplaats kent het dorp zelf maar een kleine haven aan de Koudumervaart, de grote jachthavens bevinden zich in de buurtschap Galamadammen.

Het dorp is een kom- en centrumdorp dat is ontstaan uit drie bewoonde parallellopende straten. Deze bewoning was ontstaan op een brede pleistocene zandrug, ook wel een stuwwal genoemd en ± 10 meter boven NAP. Het was al op het einde van de middeleeuwen een groot dorp te noemen. Rond 1620 was er al sprake van zo'n 100 woningen.

In 10e eeuw werd de plaats al genoemd, in een kopie van een document uit 855. Het werd toen vermeld als Coluuidum. In 1325 werd de plaatsnaam vermeld als Coldum, in 1398 als Koldem, in 1579 als Coldem en in 1845 als Koudum of Koldum.

De naam zou duiden op het feit dat de plaats bij een kolen(branders)woud was gelegen, van het Oudfriese woord col voor houtskool en widum wat een datief meervoud is van widu, een bos of kreupelhout. Er wordt ook gezegd dat het 'een hoog punt in een bos' zou betekenen. Koudum lag op een hoogte die omringd werd door bossen en water.

Tot een gemeentelijke herindeling in 2011 was Koudum de gemeentezetel van de gemeente Nijefurd. Op diens beurt was Nijefurd in 1984 ontstaan uit de gemeente Hemelumer Oldeferd (waarvan Koudum ook de hoofdplaats was) en de steden Hindeloopen, Stavoren en Workum. In 2011 is de gemeente Nijefurd opgegaan in de nieuwe gemeente Súdwest-Fryslân.

In 2006 werd Koudum winnaar van de Europese dorpsvernieuwingsprijs uit 31 genomineerde dorpen uit elf Europese landen.